SAP ALOUETTE HELICOPTERS
Helikopters vir die SAP en hul betrokkenheid in SWA
AO.1 (SAW: Afgetree) Paul Els
Excerpt
A short history of the first SAP Allouette helicopters in the SA Police used in SWA.
Foto: Herman Bosman
Die eerste Alouette II helikopters het in 1961 in Suid-Afrika aangekom terwyl ander vliegtuie soos die Mirage III-familie, Canberra B(I)12’s en T-4’s, Buccaneer S50’s, Albatrosse, C-130’s, C-160’s Transall vragvliegtuie en ander ook by die SALM aangesluit het.
Die SAP het besluit om helikopters aan te skaf ter ondersteuning van die SAP met betrekking tot uitvoerende take in SA. Vroeg in 1964 het die polisie ses Alouette helikopters in ontvangs geneem. Die helikopters het SALM-reeksnommers vanaf 63 tot 68, gedra.
Foto: Herman Bosman
Gedurende Mei 1964 word daar vir die eerste keer in verslae van 17 Eskader A en B Vlugte, melding gemaak. Volgens die verslag is die toekenning as volg:
- Alouette 63, 64 en 65 as A Vlug, Swartkop.
- Alouette 66, 67 en 68 as B Vlug, Bloemspruit.
Foto: Harry du Preez
Weens die uitgestrektheid en verlatenheid in SWA en die lang afstande wat polisie langs die kus moes patrolleer en tussen dorpe moes aflê, is besluit om helikopters vir ondersteuningsdienste na die gebied te verplaas. Die helikopter is meer doeltreffend om gou by probleemgebiede en noodsituasies uit te kom as enige ander vervoermiddel.
Lt-genl JM Keevy
Brig PHS Henning
Die kommissaris van polisie, genl JM Keevy, gee toe opdrag aan SAP-kwartiermeester, brig PHS Henning, om te reël met die kwartiermeester-generaal van die SAW, dat twee Alouette III (Alo’s) helikopters na SWA gestuur moet word. Die helikopters moes in SAP-kleure gewerf word en SAP-kentekens dra. So ook moes hy die nodige bemanning en steunpersoneel vanaf die SALM bekom en hulle moes SALM-personeel na die SAP sekondeer.
Die SALM lede sal deur die SAP betaal en van uniform voorsien word, maar sal op die SAW Staandemag se pensioenfonds en mediese skema bly, en hul normale bevorderings kry. Die lede sal wel onder die SAP-regulasies vir dissiplinêre doeleindes ressorteer. As dit nodig sou wees sou die twee helikopters vervang word met twee SALM helikopters in die Republiek.
Die twee helikopters, waarop besluit is om na SWA te verplaas, was juis besig om die SAP met uitwissing van dagga in die Transkei te ondersteun. Hulle is teruggeroep vir die verplasing. Die opdrag aan die twee vlieëniers was kort en kragtig: “Vertrek as polisiemanne in julle helikopters en ondersteun die polisie in hul aksie in SWA.”
Op 2 November 1965 word die twee helikopters (SALM 49 & 65) deur die SAP in ontvangs geneem. Die polisiehelikopters het onderskeidelik die nommers SAP 3 en SAP 4 ontvang en is op 3 November 1965 na Windhoek verplaas.
Die helikopters is op 3 November 1965 per SALM C130 vragvliegtuie na JG Strydom Lughawe, 26 kilometers buite Windhoek, vervoer. Hulle is aanmekaargesit en toe getoetsvlug deur It TJ ‘Tobie’ Winterbach en tweede luitenant (2/lt) DH (Daantjie) Beneke. Hulle tegniese bemanning was vlugsersante (v/serse) WG Hoffmann, HG Morton en sersant(sers) S J (Stan) Brits.
Nota: Beneke het die rang van vol-luitenant (It) gedra, omdat die rang van tweede-luitenant nie in die SAP bestaan het nie.
Om 17:30 dieselfde dag, 3 November 1965, is die helikopters na die Eros Polisiestasie, net suid van Windhoek middestad, waarvandaan hulle sou opereer totdat die fasiliteite by die Eros lughawe voltooi is. Met die aankoms by Eros, het die polisie hul eerste helikopter-vleuel gestig wat as die SAP Lugvleuel, Windhoek bekend gestaan het.
Hulle oorhoofse taak was om die kus vanaf Walvisbaai tot by die Kunenerivier se mond te patrolleer, ‘n taak wat deur die polisie eers met kamele verrig is. Later is die kamele deur vierwielaangedrewe voertuie vervang. Na ‘n paar maande is die patrollies van die helikopters uitgebrei van die Kunenerivier tot by die Ruacana-waterval. ‘n Geliefde oornagplek vir die manne was Terracebaai.
Hulle was ook beskikbaar vir reddingstake van skepe wat op die kus sou strand of vergaan. In die tydperk het hulle gereelde reddingsdade gedoen by skepe wat in die moeilikheid verkeer het.
Op 21 Maart 1966 is die helikopters vanaf Windhoek na Andara in die Kavango naby die Angola grens, via Aha Berger by die Botswana grens. Hulle besoek Luenge Pora jagkamp in Angola waar hulle bevestig dat daar wel vryheidsvegters klaar deur beweeg het, op 27 Maart 1966 vlieg hulle terug na Windhoek via Rundu.
TERRACEBAAI
Op 21 April 1966 is It. TJ (Tobie) Winterbach getaak om na Terracebaai, aan die sogenaamde Seekus van die Dood, te vlieg om sers Olivier (SAP) te ondersteun.
Sy Landrover het probleme ondervind terwyl hy van patrollie teruggekeer het vanaf die Kunenerivier. ‘n Reëling is getref dat hulle Olivier die namiddag by Terracebaai sou ontmoet. Teen 20:00 het Olivier nog nie opgedaag nie.
Winterbach, sy vlug ingenieur v/sers HG Morton, ‘n polisieman van Swakopmund, konst DJA Brand en twee amptenare van Consolidated Diamond Mining, mnr PJ Holmes en mnr D Bernhard vertrek met helikopter SAP 4 om na Olivier te soek. Met die draai oor die see om noordwaarts te vlieg, tref die helikopter die water en breek uitmekaar. Niemand oorleef die ongeluk nie. Olivier het intussen sy voertuig self herstel en die volgende oggend by Terracebaai aangekom.
Op 23 April 1966 is tweede-luitenant Daantjie Beneke en sy vlugingenieur, sers Stan Brits, getaak om die kus te patrolleer met die hoop om die wrak, wat moontlik sou uitspoel, op te spoor. Hulle vertrek van Eros Lughawe om l4h30 in SAP 3 en arriveer by Terracebaai om l7:45. Hulle doen heelwat vlugte in die tydperk van 24 April tot 26 April en merk op 27 April die beweerde ongelukspunt vir duikers van die SA Vloot. Al vyf die liggame is gevind.
‘n Bronsskild is opgerig by die ingang van Swakopmund se polisiestasie, om die ongeluk te herdenk. By Terracebaai is ‘n herdenkingsbeeld opgerig.
Die afloshelikopter, SAP 6 (SALM 50), het op 24 Mei 1966 in Windhoek gearriveer, met It Van Buuren en v/sers G Snyman as die afloslede.
Nog foto’s is welkom veral van die gesekondeerde Lugmagpersoneel – Stuur asb aan Hennie Heymans – heymanshb@gmail.com
