MEMORIAL WALL FOR FOUR-LEGGED SOLDIERS UNVEILED AT MONUMENT

Abstract

Animal heroes are honoured at the Animals in War Memorial Wall (Diere in Oorlog-gedenkmuur) the first of its kind in South Africa, which was unveiled at the Voortrekker Monument on 30 March 2025.

Keywords

• AE Petersen
• Adam Schonveldt
• Albert Marr en Jackie
• Delville-woud
• Derde Transvaalse Regiment
• Dickin-medalje
• Diere in Oorlog-gedenkmuur
• Ditsong Militêre Museum
• Dokter RN Woodsend
• Eerste Suid-Afrikaanse Infanterie Brigade
• Erfenisstigting,
• Generaal Tim Lukin
• Generaal-majoor Lawrence Smith
• Hermeton-sur-Meuse
• Luitenant-kolonel EF Thackeray
• Maria Dickin
• McLaren Kennedy
• Nancy – Springbok
• Passendale
• Roché Vermaak
• Senussi Veldtog
• Sir William Dalrymple
• Slag van Agagia
• Spoorsnyerhond Rinty
• Suid-Afrikaanse Infanterie Regiment (Transvaal Scottish)
• Transvaal Scottish Regiment
• Vierfontein

GEDENKMUUR VIR VIERPOOTSOLDATE BY MONUMENT ONTHUL

Die Bronberger-tydskrif: April 2025 (Met toestemming herpubliseer)

Die gedenkmuur ter ere van diere

Foto: Verskaf

Mense wat die inhuldigingsgeleentheid bygewoon het

Foto: Macy Hansen, SAWV Eenheid Magalies

Nancy in Delville-woud in Februarie 1918

Foto: IWM Versameling

Nancy met ’n jassie wat uit die regiment se Skotse rokkies gemaak is

Foto: Delville-woud-museum

Jackie saam met die Rooikruis

Foto: SA Military History

Albert Marr en Jackie

Foto: SA Military History

Die Dickin-medalje vir die duif, Royal Blue

Foto: Wikipedia

Katte, perde, honde, duiwe, ’n bobbejaan en ’n springbok het dapper saam met menslike soldate in verskeie oorloë en veldslae wêreldwyd diens gedoen. Dié helde word vereer by die Diere in Oorlog-gedenkmuur, die eerste van sy soort in Suid-Afrika, wat op 30 Maart by die Voortrekkermonument onthul is.

Die dryfkrag agter die totstandkoming van die gedenkmuur, veteraan Roché Vermaak, het homself belowe om so ’n muur tot stand te bring ná die verlies van sy polisiehond Shep in 1987 en honde-ambassadeur Marcus in 2023. Hy het by die inhuldigingsgeleentheid gesê dat diere wat in oorlog gebruik is die onbesonge helde van die slagveld is.

Afgetrede generaal-majoor Lawrence Smith het vertel dat daar ’n medalje vir dapperheid vir diere bestaan. Dit word die Dickin-medalje genoem en is al meer as 70 keer toegeken. Die medalje is in 1943 deur Maria Dickin van ’n Britse diere-liefdadigheidsvereniging ingestel en is 54 keer tussen 1943 en 1949 toegeken – aan 32 duiwe, 18 honde, drie perde en ’n skeepskat. Die toekenning van die medalje is weer vanaf 2000 hervat.

Ongeveer 50 kranse is by die inhuldiging van die gedenkmuur gelê, onder meer deur veterane-organisasies, Stad Tshwane, die Franse militêre attaché, die Tshwane DBV en die Erfenisstigting, wat ’n sleutelrol in die gedenkmuur se oprigting gespeel het.

Die geleentheid is voorafgegaan met die plasing van ’n splinternuwe banier deur die Diere in Oorlog-veteraneorganisasie. By dié seremonie is die Savannah-banier die laaste keer by ’n nie-Savannah-parade vertoon. Operasie Savannah het in laat 1975 in Angola begin en het in Maart 1976 tot ’n einde gekom. Geweerskut Adam Schonveldt en sy spoorsnyerhond Rinty het in dié veldtog gesneuwel.

Suid-Afrika se militêre geskiedenis spog ook met ongewone gelukbringer-soldate soos Nancy die springbok en Jackie die bobbejaan.

Jackie

In ‘Jackie, die mak bobbejaan, word ’n oorlogsheld’ in Die Bronberger se Julie 2019 uitgawe het ons berig dat Jackie se verhaal begin het toe Albert Marr dié klein bobbejaantjie in 1910 op sy plaas Cheshire, waar Villieria vandag is, gekry het.

Albert het Jackie ’n lid van die gesin gemaak, kompleet met tafelmaniere en sy eie seuntjie-klere. Albert is in 1915 opgeroep vir diens in die Derde Transvaalse Regiment van die Eerste Suid-Afrikaanse Infanterie Brigade, wat geoormerk was om in Frankryk te gaan veg.

Hy is op 25 Augustus 1915 op Potchefstroom as troep gemobiliseer en sy regiment was onder bevel van luitenant-kolonel EF Thackeray, wat Albert toestemming gegee het om Jackie as gelukbringer saam te vat. Jackie het ’n spesiale uniform en hoedjie gekry sowel as sy eie rantsoenstel en betaalboek. Wanneer die regiment op die paradegrond moes aantree en marsjeer, het Jackie in gelid ingeval en het geleer om offisiere te salueer. Omdat hy soveel beter as mense kon sien en hoor, is Jackie geleer om in die nag wag te staan.

Albert en Jackie het die eerste keer in die Senussi Veldtog aksie gesien. Albert is op 26 Februarie 1916 in die Slag van Agagia in die skouer geskiet. Jackie het by hom gewag vir hulp en het die heeltyd sy wond gelek.

Albert se wond het genees en hy en Jackie het weer by sy regiment aangesluit. Daarna het hulle drie jaar in die voorste linies op die ‘Westerse front’ van Europa geveg. Hulle was meestal in loopgrawe in Frankryk en Vlaandere en het selfs die Slag van Delville-woud oorleef.

In April 1918 is Jackie in die Slag van Passendale gewond en sy regterbeen moes afgesit word. Die operasie is deur dokter RN Woodsend gedoen en hy was nie seker of Jackie die chloroform sou oorleef nie. Jackie het ná die operasie bygekom, dadelik regop gesit en die bevelvoerende offisier gesalueer.

Nancy

In Januarie 2015 het Die Bronberger berig dat Nancy, ’n Eerste Wêreldoorlogse springbok-gelukbringer, bykans 100 jaar ná haar dood ’n draai op Boschkop gemaak het. Sy is deur ’n Bronbergse taksidermis opgeknap voor sy Suid-Afrika by die eeu-herdenking-seremonies van dié oorlog in Skotland gaan verteenwoordig het.

Nancy was vanaf 1915 die Suid-Afrikaanse Infanterie Regiment (Transvaal Scottish) se gelukbringer. Die SA Infanterie se kenteken was ’n springbokkop, met die slagspreuk: “Eendracht Maakt Macht”.

Haar eienaar, mev McLaren Kennedy van die plaas Vierfontein in die Vrystaat, het in ’n brief aan generaal Tim Lukin geskryf dat die mak eenjarige bokkie die ideale gelukbringer vir dié regiment sou wees. Die generaal het per telegram geantwoord dat Nancy asseblief na hom gebring moes word.

’n Troep genaamd A E Petersen het Nancy vir die volgende ses maande geleer hoe om op al die regiment se roepe te reageer en hoe om saam met hulle doedelsakke op die paradegrond en by seremoniële geleenthede op te tree.

Met hulle aankoms in Engeland het die regiment voortgegaan met opleiding voor hulle die jaar daarna na Egipte vertrek het. Nancy is in 1916 saam met die regiment na Frankryk. Die hoogtepunt van haar militêre loopbaan was op 17 Februarie 1918 toe sy vier bataljonne van die Suid-Afrikaanse Brigade na die eerste diens by Delville-woud gelei het.

Nancy is op 26 November 1918, twee weke ná die wapenstilstand, op Hermeton-sur-Meuse in België aan longontsteking dood. Sy is met volle militêre eer in ’n geallieerde oorlogsbegraafplaas begrawe.

Haar kop en vel is na Sir William Dalrymple, ’n Witwatersrandse myneienaar wat die stigter van die regiment was, gestuur. Hy het Nancy laat monteer en sy het vir jare by die offisiersmenasie van die Transvaal Scottish regiment se hoofkwartier gepryk. Sy is in 1958 aan die Ditsong Militêre Museum in Johannesburg geskenk.